(Stefania Spittal: Kronika szkoły w Załoźcach - część 23)
ROK 1935 - SPÓR O BUDYNEK SZKOLNY
W dniu 11 lipca 1935 r. wdarli się o świcie woźni Magistratu załozieckiego do budynku szkolnego w Załoźcach Nowych. Urządzenia szkolne powyrzucali przez okna, a na to miejsce pownosili i poustawiali sprzęty magistrackie, instalując w ten sposób Magistrat. Całą akcją kierował p. Izydor Kulpiński sekretarz magistracki na polecenie wydane przez przełożonego gminy p. Jakuba Fieglara o treści następującej:
Zarząd miejski w Załoźcach L:1220/35 dnia 9 lipca 1935 r. Do pana Izydora Kulpińskiego, Sekretarza Zarządu Miejskiego w Załoźcach.
Ze względu na brak funduszu do płacenia nadal czynszu za najem lokalu na biura Zarządu Miejskiego, polecam Panu przenieść biura tegoż Zarządu do dotychczasowego budynku szkolnego w Załoźcach Nowych, zaś wszelkie urządzenia szkolne z byłej szkoły w tym budynku odstawić do budynku szkolnego w Załoźcach Starych. Czynności te należy wykonać do dnia 15 lipca 1935 r.
Podpis w/z tymczasowy przełożony gminy Fieglar.
W dniu 12 lipca 1935 r. przesłał Magistrat w Załoźcach pismo do kier. szkoły donosząc o zajęciu budynku szkolnego. Tekst pisma brzmi jak następuje:
Zarząd Miejski w Załoźcach L:1056/35 z dnia 11 lipca 1935 r. Do Kierownictwa 7kl. Szkoły Powszechnej w Załoźcach.
Powiadamiam, że w dniu dzisiejszym ze względów ekonomicznych przeniosłem biura Zarządu Magistrackiego z budynku p. J. Cieńskiej do budynku gminnego przy ulicy Mickiewicza Nr 242, gdzie mieściły się dotychczas 2 klasy tamtejszej szkoły powszechnej. Inwentarz tych klas jako to ławki, portrety i inne za wyjątkiem szafy, w której mają się rzekomo znajdować akta szkolne przekazałem do głównego gmachu szkoły z Załoźcach Starych, na co jednak posłaniec, który powyższe sprzęty odwiózł, potwierdzenia odbioru nie otrzymał.
Zgodnie z zastrzeżeniem Pana inspektora szkolnego w Złoczowie wyrażonego na piśmie w jesieni 1934 r., że zasadniczo zgadza się na przeniesienie rzeczonych dwu klas do głównego budynku szkoły w Załoźcach Starych pod warunkiem wykończenia przez Zarząd Miejski dwu następnych sal szkolnych, zaznaczam, że jedna z tych sal została już oddana kierownictwu szkoły do użytku w roku 1934 jesienią, druga zaś zostanie oddana w najbliższym czasie. Nadmieniam, że gdyby frekwencja dzieci wzrosła do tego stopnia w tym roku, że okazałby się faktyczny brak pomieszczenia, nawet po wykorzystaniu na klasę sali konferencyjnej Zarząd Miejski zobowiązuje się ponadto jeszcze jedną salę kierownictwu szkoły dostarczyć. O powyższym upraszam powiadomić Przewodniczącego Rady Szkolnej Miejscowej.
w/z Tymcz. Przełożony Gminy Fieglar.
Na to pismo otrzymał Zarząd Miejski odpowiedź jak poniżej:
Kierownictwo 7kl. Publ. Szkoły w Załoźcach L: 177/35. Załoźce dnia 13 lipca 1935 r. Do Zarządu Miejskiego w Załoźcach.
W związku z pismem z dnia 11 lipca 1935 r. doręczonym mi w dniu 12 lipca 1935 r. o godz. 17.30 zaznaczam,
1) powiadomienia niniejszego o przeniesieniu biur Zarządu Miejskiego do budynku szkolnego nie mogę uznać z następujących powodów:
a) budynek rzeczony nie był nigdy budynkiem gminnym, tylko zawsze własnością miejscowego Funduszu szkolnego i jako taki stanowi odrębne ciało hipoteczne,
b) zgodę na odstąpienie budynku szkolnego na cele inne może wyrazić jedynie kuratorium O.S. we Lwowie,
c) przeniesienie samowolne biur Zarządu Miejskiego zostało dokonane przemocą i gwałtem nocną porą, a tym samym jest bezprawiem i nie do pomyślenia w ramach ustaw konstytucyjnych,
d) nawet gdyby zamierzone przeniesienie się Zarządu Miejskiego do cudzego budynku było legalne, to dotychczasowy gospodarz powinien być o tym powiadomiony w ustawowym czasie, gdyż nawet eksmisja na podstawie wyroku sądowego musi być zgłoszona i doręczona stronie w terminie oznaczonym.
2) w sprawie inwentarza muszę podkreślić, że:
a) sprzęty szkolne były wyrzucone w pośpiechu przez okna klas szkolnych na podwórze, lub gwałtownie wyrywane ze ścian,
b) usuwanie inwentarza odbywało się bez żadnego nadzoru i ewidencji ze strony kierownictwa szkoły, wobec czego nia ma kontroli, czy wszystkie pozycje inwentarzowe zgadzają się ze stanem faktycznym,
c) zrzucony na kupę sprzęt szkolny kazano pokwitować dozorcy szkolnemu na takie wyraźne zarządzenie zastępcy tymczasowego przełożonego gminy i sekretarza magistratu, mimo że dozorca oświadczył woźnemu miejskiemu Bencałowi, że kierowniczka znajduje się w kancelarii szkolnej,
d) takie postępowanie urąga wszelkim zasadom kultury i przepisów prawnych,
e) z tych właśnie powodów kierownictwo szkoły nie może i teraz wydać pokwitowania odbioru przywiezionego sprzętu szkolnego.
3) Kierownictwu szkoły nie wiadomo, ażeby pan Inspektor Szkolny w Złoczowie wyraził zasadniczo zgodę na oddanie budynku szkolnego na użytek gminy, gdyż o majątku Funduszu Szkolnego decyduje Kurator Okręgu Szkolnego.
4) Co się tyczy pomieszczenia sal szkolnych wiadomo mi bardzo dobrze, że salę na poddaszu szkolnym wykończono z pożyczki z Funduszu Popierania Budowy Publ. Szkół Powszechnych, zaś sala w suterenie, która się obecnie wykańcza z Funduszu Pracy, nie moźe być użyta jako stała sala szkolna ze względów higienicznych.
5) W roku ubiegłym 1934/35 szkoła tutejsza użytkowała osiem sal naukowych w budynku szkolnym w Załoźcach Starych i dwie sale w budynku szkolnym w Załoźcach Nowych, a więc miała do dyspozycji 10 sal. Przy obecnym stanie frekwencji dziatwy szkolnej szkoła nie może się ograniczyć do ośmiu sal naikowych.
6) Plan wykorzystania sal szkolnych obmyślony przez Zarząd Miejski jako conajmniej nie kompetentny w tym względzie, bo złożony z ludzi nie rozumiejących się zupełnie na przepisach szkolnych jest nie do przyjęcia jako niewykonalne. Plan taki przewiduje i zatwierdza jedynie władza w tym względzie kompetentna t.j. Inspektorat Szkolny.
7) Praw własności budynku szkolnego w Załoźcach Nowych będę bronić i dochodzić stanu posiadania szkoły na drodze prawnej.
8) Prośba Zarządu Miejskiego, by powiadomić o treści jego pisma Radę Szkolną Miejscową została spełniona przez kierowniczkę szkoły Stefanię Spittal.
Sprawa zajęcia budynku szkolnego przez Magistrat została skierowana na zarządzenie władz szkolnych na drogę sądową. Na interwencję p. Kuratora O.S.L. został budynek szkolny przez Magistrat opróżniony 10 sierpnia 1935 r. Wkrótce potem przybył p. Kurator osobiście do Załoziec w dniu 17 sierpnia 1935 r. i zarządził, że ze względu na ciężkie położenie finansowe tutejszego Magistratu, odnająć temuż Magistratowi budynek szkolny do czasu ustalenia przez Sąd prawa posiadania tegoż budynku. Równocześnie zarządził p. Kurator wycofanie skargi wniesionej przeciw Magistratowi przez Przewodniczącego Rady Szkolnej Miejscowej o naruszenie w prawach własności. Na podstawie zarządzenia p. Kuratora została zawarta umowa między Magistratem załozieckim, a przewodniczącym R.S.M. w Załoźcach w sprawie wynajmu budynku szkolnego treści następującej:
Umowa zawarta w dniu 11 września 1935 r. w Załoźcach między Franciszkiem Baczyńskim przewodniczącym Rady Szkolnej Miejscowej w Załoźcach, działającym w imieniu tej Rady z jednej strony, a w/z Tymczasowym Przełożonym Gminy w Załoźcach p. Jakubem Fieglarem, działającym w imieniu tej Gminy z drugiej strony, teeści następującej, przy czym w imieniu Zarządu Miejskiego podpisał także członek Zarządu dr Juda Buchsbaum.
1) Zarząd Miejski w Załoźcach obejmuje w użytkowanie budynek znajdujący się przy ulicy Mickiewicza nr 242, wystawiony częściowo na parceli budowlanej Nr 535/2, zęściowo zaś na placu gminnym łącznie z całą zagrodą tego budynku i znajdującymi się na niej urządzeniami, stanowiący punkt sporny między gminą m. Załoziec, a Funduszem Szkolnym, aż do ustalenia prawa własności tego budynku i zagrody przy nim przez Sąd lub inne kompetentne Władze za kwotę 40 zł. /czterdzieści złotych/ miesięcznie płatnych każdego miesiąca najdalej do dnia 10 miesiąca następnego.
2) Termin zwolnienia wymienionego p. 1 niniejszej umowy budynku i zagrody przy nim przez Radę Szkolną i objęcia nieruchomości tej przez Zarząd Miejski w użytkowanie, obie umawiające się strony ustalają na dzień zawarcia niniejszej umowy t.j. 11 września 1935 r.
3) Rada Szkolna Miejscowa w Załoźcach zobowiązuje się otrzymane w każdym miesiącu od Zarządu Miejskiego z tytułu niniejszej umowy odszkodowania po 40 zł miesięcznie wydatkować wyłącznie na cel dokończenia nowego gmachu 7kl. Szkoły powszechnej w Załoźcach, z tym że każdorazowo po otrzymaniu gotówki, gotówkę tę przekazać Komitetowi Budowy Szkoły, dla należytego użytkowania i wydatkowania oraz wpisania dokonanych z kwot tych wydatków, do ogólnej ewidencji kosztów budowy gmachu szkolnego.
4) W wypadku ustalenia przez Sąd prawa własności wymienionego p. 1 niniejszej umowy budynku i zagrody przy nim na korzyść Gminy m. Załoziec, Zarząd Miejski od dnia wyroku Sądu w tej sprawie uiszczania opłat Radzie Szkolnej po zł 40 miesięcznie zaprzestanie.
5) Zarząd Miejski zobowiązuje się w sprawie ustalenia prawa własności wymienionych wyżej budynku i zagrody przy niej wszcząć powództwo sądowe z tym, że koszty tego powództwa opłaca gmina m. Załoziec.
6) Opłaty stemplowe skarbowe i rejentalne wynikające z tytułu niniejszej umowy Zarząd Miejski zobowiazuje się pokryć z funduszów gminnych.
7) Dla rozstrzygnięcia sporów mogących wyniknąć z tytułu niniejszej umowy, obie umawiające się strony wybierają miejsce prawne Sąd Grodzki w Załoźcach i Okręgowy w Złoczowie.
8) Termin ważności niniejszej umowy ustala się na czas od dnia jej podpisania t.j. od dnia 11 września 1935 r. do dnia wyroku sądu, dotyczącego prawa własności omówionych w p. 1 umowy niniejszej parceli budowlanej, budynku na niej i całej zagrody tego budynku nie dalej jednak jak do dnia 31 grudnia 1935 r., z tym, że czynsz płatny jest za miesiąc wrzesień 1935 r. w całości licząc od dnia 1 września 1935 r.
Załoźce, dnia 11 września 1935 r. Podpisali: Jakub Fieglar w/z tymcz. przełożony gminy. Mgr Franciszek Baczyński, dr Juda Buchsbaum.
Repertorium nr 159/1935.
Stwierdzam, że mnie osobiście znani pp. Jakub Fieglar tymczasowy przełożony Gminy w Załoźcach, dr Juda Buchsbaum członek Zarządu Miejskiego, oraz mgr Franciszek Baczyński przewodniczący Rady Szkolnej Miejscowej w Załoźcach, wszyscy w Załoźcach zamieszkali, powyższy dokument wobec mnie własnoręcznie podpisali. Tytułem opłaty stemplowej z art. 88 ustawy o opłatach stemplowych łącznie z 10% nadzwyczajnym dodatkiem wymierzyłem i pobrałem kwotę jednego złotego 06 groszy. Tytułem wynagrodzenia za poświadczenie własnoręczności podpisu z art. 11 taryfy notarialnej pobrałem kwotę 8 zł.
Załoźce dnia 11 września 1935 r. Podpisano Jerzy Lewicki notariusz w Załoźcach. Za zgodność opisu z oryginałem w/z tymcz. przełożony gminy, m. p. Fieglar. Za zgodność odpisu Złoczów dnia 19 września 1935 r. Inspektor szkolny M. Żychniewicz.
Z powodu takiego obrotu sprawy szkoła 7kl. w Załoźcach mieści się tylko w jednym budynku szkolnym. Dzieciom jest ciasno i niewygodnie. Nauka odbywa się przez cały dzień.