Artykuł: Kazimierz hr. Wodzicki z Olejowa

[źródło: "S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna z ilustracjami i mapami. Tom XV. od litery U do Yvon." Warszawa 1903, wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów.]. Zachowano oryginalną pisownię.

Wodzicki Kaźmierz, ornitolog polski, urodzony 1816, zmarły 1889.

Jako myśliwy, zajął się z zamiłowaniem badaniem życia ptaków, najpierw w Korzkwi, przy ujściu doliny Ojcowskiej, gdzie mieszkał lat kilkanaście, następnie w Olejowie w Galicji.

Ogłosił: "Systematyczny spis ptaków uważanych w dawnej ziemi Krakowskiej" (Bibliot. Warsz. na r. 1850, I); "Wycieczka ornitologiczna w Tatry i Karpaty" (Leszno, 1851); "O wpływie, jaki wywierają ptaki na gospodarstwo" (2 wyd., t. 1852); "O hodowaniu owiec" (t. 1853); "Der Vogelzug im Frühjahre 1855" (w Journ. f. Ornitologie, Kassel, 1855, III, 346); "Ueber Muscicapa parva u. einige Calamoherpen" (Naumania, Arch. f. Ornithol., II); "Einige Worte gewissenhafter Beobachtungen über die Fortpflanzung des Rallus aquaticus" (t. 267); "O sokolnictwie i ptakach myśliwskich" (Warszawa, 1858); "Wspomnienia z życia łowieckiego" (Warszawa, 1880); "Zapiski ornitologiczne": "Skowronek" (Lwów, 1882); "Kukułka" (Kraków, 1884); "Orły polskie" (Lwów, 1886).

Por. W. Taczanowski "Kazimierz Wodzicki" (Wszechświat, 1889)

[źródło: Antoni Worobiec "Zborów i Ziemia Zborowska". Zielona Góra 2004, nakładem Koła Tarnopolan Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego w Żarach]

Pan Antoni Worobiec tak o Kazimierzu hr. Wodzickim napisał w swojej książce "Zborów i Ziemia Zborowska":

"Największy rozgłos i znaczenie przyniósł rodowi Kazimierz hr. Wodzicki na Olejowie, ożeniony z Eleonorą z hr. Broel-Platerów. Jego działalność, jako męża stanu, posła do parlamentu wiedeńskiego oraz jego osiągnięcia naukowe przypadają na II połowę XIX stulecia. (...)

Kazimierz hr. Wodzicki zasłynął jako znakomity ornitolog. Tytuł "ornitolog" przylgnął do jego nazwiska we wszystkich kronikach, pamiętnikach i publikacjach. Dla przykładu, w Złotej Księdze Szlachty Polskiej Tadeusza Żychlińskiego w "Kronice Towarzyskiej" czytamy: "Jerzy hr. z Granowa Wodzicki, syn Kazimierza z Olejowa - ornitologa, zaślubił dnia 11.06.1901 r. w Poznaniu Marię Turniankę, córkę Hipolita Turno...". Dodajmy, że ów syn Kazimierza - Jerzy Kornel - kupił w 1909 r. Kutkorz, wieś przy linii kolejowej Krasne-Lwów, gdzie znajdował się klasycystyczny pałac, zniszczony w podobnych okolicznościach jak olejowski.

Kazimierz Wodzicki, jako ornitolog, otaczał staranną opieką zwierzynę leśną, ptactwo błotne i polne w okolicach Olejowa. Dla podtrzymania wysokiego pogłowia kuropatw i przepiórek zakładał remizy, tj. miejsca okopane wśród pól, otoczone krzewami i pnączami. Każdego roku na jesieni kazał łowić w sieci po kilkadziesiąt par kuropatw i przepiórek, które następnie karmił zimową porą w oddzielnych pomieszczeniach, a wiosną rozwoził na polne remizy. Jako ornitolog, Kazimierz hr. Wodzicki ogłosił drukiem wiele prac naukowych, współpracował z licznymi ośrodkami akademickimi i towarzystwami naukowymi. Był też świetnym gospodarzem. Folwarki należące do klucza olejowskiego zaliczano w owym czasie do przodujących we wschodniej Galicji. Kazimierz hr. Wodzicki umierając w 1901 r. [własc. w 1889 - R.P.] pozostawił swojemu synowi Aleksandrowi majątek ziemski - Olejów, liczący w 1922 r. 4430 ha pól, łąk i lasów (wg wykazu największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., Przegląd Historyczny, Warszawa 1983 r.).

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego z 1895 r. w haśle Olejów podaje: "Olejowscy włościanie zaczynają naśladować gospodarkę dworską, przechodząc z wolna w gospodarkę półzmiano-wą, używając nowoczesnych urządzeń rolnych. Szczególnie pomyślnie rozwija się pszczelarstwo. Na uwagę zasługuje pasieka leśna, tzw. Bałaszówka, znajdująca się w północnej stronie wsi. Wspominana jest ona w dawnych dokumentach z czasów panowania Sobieskich, a obecnie należy do największych w państwie olejowskim."

Dodajmy, że słynne olejowskie miody były nagradzane specjalnymi medalami na wystawie rolniczo-przemysłowej we Lwowie w 1877 r., zorganizowanej w pałacu Jabłonowskich staraniem Włodzimierza hr. Dzieduszyckiego."

Można tu jeszcze nadmienić, że hrabia Kazimierz Wodzicki był patriotą. W czasie powstania styczniowego, latem 1863 w jego majątku olejowskim formował się jeden z polskich oddziałów, jest o tym szerzej w osobnym artykule "Olejów w powstaniu styczniowym 1863". Było to dobrowolne obciążenie z jego strony - i pewnie nie małe - ale być może miał też udział w innych wydatkach na powstanie, jak zakup broni.

Niedługo na naszej stronie opublikujemy też fragmenty wspomnień myśliwskich hrabiego Kazimierza.