OPIS WSI
[źródło: "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", praca zbiorowa, tom XII. Warszawa 1892, nakładem Władysława Walewskiego]

Trościaniec Wielki alias Trościaniec, wieś, powiat brodzki, 40 kilometrów na płd.-wsch. od Brodów, 8 kilometrów na płd.-zach. od sądu powiatowego w Załoźcach, 5 kilometrów na płn.-wsch. od urzędu pocztowego w Olejowie. Na wschodzie leżą Załoźce, na płn.-wsch. Czystopady, na północy Ratyszcze i Międzygórze (część Markopola), na zachodzie Hnidowice i Manajów, na południu Białokiernica, na płd.-wsch. Białogłowy (3 ostatnie miejscowości w powiecie złoczowskim).

W południowo-zachodniej stronie nastaje potok Smolanka, prawoboczny dopływ Seretu i płynie na wschód przez południową część obszaru do Załoziec. W dolinie Smolanki leżą zabudowania wiejskie. Dolina Smolanki na granicy wschodniej wznosi się do 223 metrów nad poziomem morza; na granicy południowej dochodzi "Mogiłka" do 375 metrów. Północna strona obszaru wznosi się od 370 do 375 metrów. Na północnej krawędzi leży las; z niego wypływa struga, płynie na północ i wpada do stawu, dotykającego północnej granicy Trościańca, a utworzonego przez Seret.

Własność większa (Sióstr miłosierdzia) ma roli ornej 686, łąk i ogrodów 77, pastwisk 2, lasu 690 morgów; własność mniejsza roli ornej 1961, łąk i ogrodów 129, pastwisk 15 morgów.

W roku 1880 było 248 domów, 1458 mieszkańców w gminie; 7 domów, 46 mieszkańców na obszarze dworskim (1187 rzymsko-katolickich, 289 greko-katolickich, 28 żydów; 1230 Polaków, 270 Rusinów, 4 Niemców). Parafia rzymsko-katolicka w Załoźcach, greko-katolicka w miejscu, dekanat załoziecki, archidyecezya lwowska. We wsi jest cerkiew i szkoła etatowa 1-klasowa.

Lu. Dz. [Ludwik Dziedzicki]

---

Dokument, sporządzony w 1649 roku po wycofaniu się wojsk Chmielnickiego po oblężeniu Zbaraża i bitwie zborowskiej. Opisuje spustoszenia i wyludnienie wiosek w załozieckich dobrach książąt Wiśniowieckich. Dotyczy on jakiegoś poboru - podatków lub czynszu. Nie mamy niestety jeszcze pełnej "metki" tego dokumentu, z dokładnym opisem i datami.

Łucyk Kunaszow de v. Białegłowy, Iwan Hryckowicz de v. Hryniow, Tymko Zukow de v. Częstopady, n. Albertus Czarnołuski de v. Trzcieniec, Sauka Fedorow syn de v. Ratyszczow, Iwan Drzewusz de v. Nieterpince et ratione v. Milno (1), - mm. Demetrii et Constantini Wiszniowieckich subditi (2), p. i. - "isz my dla spustoszenia pomienionych wsi, młynow, karczm y cerkiew, takze ludzi wymarcia y w niewolą pobrania (procz w Neterpincach młyn został, takze w Trzcińcu) nie moglismy z pomienionych wsi wieccy wybrac, tylko w Białychgłowach zł. 3 y gr. 8, z Hreniowa zł. 10 y gr. 16, z Częstopad zł. 6 y gr. 7, z Trzcinca zł. 7, gr. 11 1/2, z Ratysczowa zł. 9 y gr. 10, z Nieterpiniec zł. 7 y gr. 5 (z Milna zas nic a nic, y chłopa iednego nie zostało, z ktorey wsi, ze szpustoszała w niwecz, my wysz pomienieni przysięgamy) nie moglismy poboru teraznieyszego wybrac".

(*) de v. = de villa - z wioski
(2) i usprawiedliwienie wioski Milno
(3) panów Dymitra i Konstantego Wiśniowieckich poddani

---

TROŚCIANIEC WIELKI W 1939 ROKU

[źródło: Antoni Worobiec "Zborów i Ziemia Zborowska". Zielona Góra 2004, nakładem Koła Tarnopolan Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego w Żarach]

W zestawieniu grup etnicznych powiatu zborowskiego, sporządzonym dla Niemców na początku II wojny światowej przez ukraińskiego geografa i demografa prof. Włodzimierza Kubyjowicza, liczba mieszkańców Trościańca Wielkiego według stanu na 1 stycznia 1939 roku wynosi: razem 1750 osób, w tym 1520 Polaków, 220 Ukraińców wyznania greckiego i 10 Żydów.

---

ZALUDNIENIE TROŚCIAŃCA WIELKIEGO:

1832 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 224 grekokatolików
1857 - 1164 osoby
1857 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 236 grekokatolików
1870 - 1356 osób
1892 - 1504 osoby (w tym 206 wyznania rz.-kat., 320 gr.-kat., 4 mojż., lub inaczej 1230 Polaków, 270 Rusinów, 4 Niemców - co ciekawe, w tym drugim zestawieniu Żydzi figurują prawdopodobnie jako Niemcy)
1904 - 1658 osób
1905 - (dane rzym.-kat.) wśród mieszkańców było 1720 wyznania rzym.-kat.
1910 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 439 grekokatolików, 2000 łacinników i 72 Żydów.
1921 - 1459 osób, 715 mężczyzn i 744 kobiety (według wyznania: 1266 wyznania rz.-kat., 170 gr.-kat., 23 mojżeszowego; według podanej narodowości: - dane mogą nie być wiarygodne - 1409 Polaków, 42 Rusinów i 8 Żydów
1939 - 1750 osób (w tym 1520 Polaków, 220 Ukraińców i 10 Żydów))

Widać też ślady wyludniającej znacznie wieś emigracji zarobkowej (głównie przed I wojną światową do USA) - w 1926 roku żyło w Trościańcu mniej ludzi niż prawie 40 lat wcześniej!