(Stefania Spittal: Kronika szkoły w Załoźcach - część 4)
ZAŁOZIECCY NAUCZYCIELE
Jak już wspomniałam nie można zapodać kto pierwszy uczył w szkole w Załoźcach. Dwa tylko nazwiska nauczycieli z czasów Polski Przedrozbiorowej podałam z powodów wyżej naprowadzonych. Dopiero od roku 1792 mogę zacytować wszystkich nauczycieli szkoły tutejszej dzięki schematyzmom austriackim i tak pracował:
1) |
Michał Zajączkowski |
w roku |
1792-1795 |
2) |
Antoni Kotowicz |
" |
1796-1801 |
3) |
Jan Barański |
" |
1802-1806 |
4) |
Stefan Barański |
" |
1807-1808 |
5) |
Onufry Korytyński |
" |
1809-1810 |
6) |
Jan Barański |
" |
1811-1813 |
7) |
Onufry Korytyński |
" |
1814-1828 |
Od 1829 do roku 1850 nie podawano w schematyzmach nazwisk nauczycieli szkół trywialnych, te lata stanowią lukę w spisie imiennym nauczycieli tutejszej szkoły. Dopiero w spisach lat następnych figurują:
Jan Twerd |
w roku |
1851-1861 |
Jan Barski |
" |
1862-1874 |
Franciszka Sommer |
" |
1875-1878 |
Apolinary Górecki |
" |
1879-1913 |
Nauczycielami podwładnymi byli:
Michał Macewka |
w roku |
1886 |
Józefa Herman |
" |
1891 |
Alojza Goos |
" |
1892 |
Stanisław Włodkowski |
" |
1893 |
Stanisław Antoniewicz |
" |
1894 |
Maria Sękowska |
" |
1896 |
Paulina Sochacka |
" |
1897 |
Olga Popper |
" |
1898-1899 |
Aniela Cegielska |
" |
1898-1899 |
Olga Popper |
" |
1900-1908 |
Józef Podhalicz |
" |
1900-1904 |
Stanisława Mosoczy |
" |
1902-1903 |
Maciej Mulak |
" |
1903-1914 |
Stanisława Popper |
" |
1905-1913 |
Apolonia Górecka |
" |
1905-1914 |
Olga Szawłowska |
" |
1909-1914 |
Aleksander Chuderski |
" |
1914 |
kierownik szkoły |
Stanisława Topolska |
" |
1914 |
naucz. |
N. Szczęsna |
" |
1914 |
Załoźce Nowe:
Teodor Ratkiewicz |
w roku |
1852-1855 |
Eustachy Macewka |
" |
1856-1895 |
kier. szkoły |
Mikołaj Hordyński |
" |
1867-1869 |
naucz. |
Stefan Wowianka |
" |
1870-1869 |
" |
Seweryn Koszuliński |
" |
1874 |
" |
Grzegorz Bahrij |
" |
1875 |
" |
Sylwester Jaworski |
" |
1876-1881 |
" |
Michał Iwańciów |
" |
1882 |
" |
Paweł Konopiński |
" |
1883-1889 |
" |
Teodor Chodorowski |
" |
1884 |
" |
Stefan Chodorowski |
" |
1885-1889 |
" |
Magdalena Tokarska |
" |
1900 |
" |
Michał Macewka |
" |
1891-1893 |
" |
Aloiza Cooz(?) |
" |
1893-1898 |
" |
Maria Topolska |
" |
1895-1896 |
" |
Stefan Chodorowski |
" |
1896-1914 |
kier. szkoły |
Maria Sękowska |
" |
1897 |
naucz. |
Paulina Sochacka |
" |
1898 |
" |
Stanisława Mossoczy |
" |
1900 |
" |
Maria Kohl |
" |
1901 |
" |
Maria Rapacka |
" |
1902-1914 |
" |
Zofia Fedorowiczówna |
" |
1911-1914 |
" |
Od roku 1852 istnieją w Załoźcach dwie odrębne szkoły z osobnym kierownictwem i od tego czasu istnieją nazwy: Szkoła w Załoźcach Starych i Szkoła w Załoźcach Nowych. Najpierw pracuje w nich tylko jeden nauczyciel. Z biegiem lat, gdy przymus szkolny stosuje się, frekwencja wzrasta, stopień organizacji podnosi się. Z jednoklasowej staje się szkoła w Załoźcach Starych czteroklasową (1902 roku) a szkoła w Załoźcach Nowych dwuklasową, frekwencja tej szkoły znacznie zmalała z powodu założenia odrębnych szkół w Gajach Roztockich i Gajach za Rudą (1891).
Przed wojną jeszcze szkoła w Załoźcach Starych miała dostać wyższy stopień organizacji, nie nastąpiło to jednak z powodu braku odpowiedniego budynku szkolnego. W budynku szkolnym, który był lichy (z gliny i drewna) mieściła się tylko jedna sala. W miarę rozwoju szkoły sale donajmowała Gmina miasta Załoziec i nosiła się z zamiarem budowania szkoły. W tym celu składała pieniądze (12192 korony 86 hal.) w kasie w Zborowie. Wskutek zawieruchy wojennej sprawa budowy szkoły upadła.
Z końcem grudnia 1922 r. (29 grudnia) zawiązał się komitet budowy szkoły siedmioklasowej w Załoźcach Starych za inicjatywą Macieja Misiewicza przybyłego z Ameryki. Przewodniczącym komitetu został wybrany Michał Szawłowski. Do komitetu weszli jako członkowie: J. Sierżant, Franciszek Kulczyński, Jakób Morozowski, Franciszek Soczyński, Marcin Góral, Antoni Boszkiewicz, Michał Karpowicz, Feliks Myszka, Antoni Jankowski, Stefania Spittal. Maciej Misiewicz bezpośrednio po tym odjechał do Ameryki i stamtąd ze składek przysłał na ręce Michała Szawłowskiego 400 dolarów amerykańskich.
W dniu 10 czerwca 1923 r. poswięcono kamień wegielny pod budowę szkoły w Załoźcach Starych przy udziale ks. Gerarda Rachwalskiego, ks. Włodzimierza Sklepowicza i ks. Michała Butryńskiego. Budowę jednak nie rozpoczęto. Poświęcenie to było dla zachęty obywateli załozieckich w Ameryce do dalszych składek na rzecz budowy szkoły.
Ponieważ formalności urzędowe nie były załatwione wybuchła walka między Załoźcami Starymi a Załoźcami Nowymi o miejsce mającej się budować szkoły. Po stronie Nowego Miasta stała Gmina, większość radnych z komisarzem rządowym Franciszkiem Baczyńskim. Budowa szkoły odwlokła sie znowu na kilka lat. Dzieki tym sporom przepadła w 1925 r. pożyczka na budowę szkoły 7 kl. bliźniaczej w Załoźcach Starych, o którą wystarał się Eugeniusz Spittal, ówczesny poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.