[źródło: Józef Białynia Chodecki: "Wspomnienia z lat niedoli i niewoli 1914-1918." Lwów 1919, nakładem autora.]
Ludzi tu wymienionych akurat nie można nazwać uchodźcami wojennymi, bo zostali aresztowani i wywiezieni przez Moskali na początku 1915 roku (poświecimy im jeszcze osobny artykuł na naszej stronie internetowej). Jednak ich los był także częścią przemieszczeń dawnych mieszkańców tych okolic, spowodowanych przez I wojnę światową.
ARESZTOWANI I WYWIEZIENI PRZEZ ROSJAN W 1915 ROKU:
(z imiennej listy zakładników galicyjskich, przebywających równocześnie z autorem w "Polskim domu arestnym" w Kijowie)
Z OLEJOWA:
Borzemski Jelita Romuald, Poczmistrz i naczelnik gminy, lat 76.
Gruszecki Kajetan, Ksiądz rzymsko-katolicki, proboszcz, lat 34.
Sosenko Antoni, Ksiądz grecko-katolicki, proboszcz, lat 53.
Wodzicki Aleksander hrabia, Właściciel dóbr, lat 55.
[źródło: "Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-15. Część III. Prowincya i Bukowina." Opracowano według planu Dra Antoniego Chmurskiego, wydawcy "Wiedeńskiego Kuryera Polskiego". Wiedeń 1915.]
W okolicach Olejowa i Załoziec w czasie I wojny światowej ruszyły na zachód dwie fale uchodźców wojennych. Najpierw, na samym początku wojny (sierpień 1914) uciekali przed Rosjanami urzędnicy, przedstawiciele inteligencji i obawiający się represji Żydzi. Później, w roku 1916 (a być może nawet w końcu 1915) w czasie tzw. drugiej inwazji rosyjskiej dochodziło do ewakuacji całych wiosek, które miały nieszczęście znaleźć się na linii frontu. Taki los spotkał m.in. mieszkańców Bzowicy, w tym rodzinę mojego dziadka Michała Dajczaka.
Znamy część nazwisk uchodźców wojennych z 1914 roku, opublikowanych w wymienionym wyżej źródle.
Niestety, są to tylko nazwiska osób z miejscowej inteligencji i Żydów, którzy posiadali ze sobą jakieś oszczędności, umożliwiające im znalezienie samodzielnego mieszkania, lub po prostu pomocnych krewnych czy przyjaciół. Był wśród nich tylko jeden jedyny rolnik, Dmytro Wolaniuk z Załoziec. Biednych uciekinierów, bez własnych środków do życia i znajomości, czyli przede wszystkim ludność wiejską, wysyłano do rządowych obozów z barakami, jak np. Choceń na Morawach. Nie mieli szans znaleźć się w tej księdze.
UCHODŹCY WOJENNI Z 1914 ROKU:
Z OLEJOWA:
3 rodziny i 1 samotny uchodźca, razem 20 osób
Biskupski Zygmunt, naczelnik poczty, Olejów k. Zborowa
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 19. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, - (ulica i nr domu nie podane)
1 osoba
Łaszczower Izaak, kupiec, Olejów
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 9. IX. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Brigittenauerlände nr 46, m. 23
3 osoby
Preiss Nuhim, dzierżawca dóbr, Olejów
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 9. IX. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Brigittenauerlände nr 46, m. 23
/ten sam adres, co rodzina Łaszczower/
7 osób
Rygiel Jan, kontr. dóbr (kontroler dóbr?), Olejów
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 11. VIII. 1914
wojenny adres: Tyn nad W., Czechy.
9 osób
Z BIAŁOKIERNICY: (ale czy tej koło Olejowa?)
1 rodzina, razem 3 osoby
Letyńska Marya, nauczycielka, Białokiernica
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Berno Morawskie, Tegetthoffgasse nr 4
3 osoby
Z MANAJOWA:
1 rodzina, razem 2 osoby
Zielińska Helena, właścicielka folwarku, Manajów
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 20. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, VII. dzielnica, Lindengasse nr 19
2 osoby
Z ZAŁOZIEC:
11 rodzin i 5 samotnych uchodźców, razem 43 osoby
Appel Eliasz, asystent podatkowy, Załoźce,
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Vorgartenstrasse nr 80
5 osób
Appel Samarie, oficjalista sądowy, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Wiedeń II. dzielnica, Nordwestbahnstrasse nr 11
1 osoba
Appel Zygmunt, urzędnik pocztowy, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 12. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Vorgartenstrasse nr 10
3 osoby
Baczyński Franciszek, aptekarz, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 9. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, V. dzielnica, Obere Amthausgasse nr 21, I
2 osoby
Chodorowski Stefan, kierownik szkoły ludowej, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 8. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XVII. dzielnica, Hernalsergürtel nr 1, m. 34
4 osoby
[i ten j.w. powtórzony pod literą H. z różnicą w ilości osób i nie podaną datą opuszczenia miejsca zamieszkania]
Hodorowski Stefan, nauczyciel, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Wiedeń, XVII. dzielnica, Hernalser Gürtel nr 1
3 osoby
Finkel Izydor, nauczyciel gimnazjalny, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Wiedeń, VII. dzielnica, Neustiftgasse nr 35
3 osoby
Górecki Apolinary, emerytowany kierownik szkoły, Załoźce stare
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 9. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, V. dzielnica, Sprengergasse nr 1, m. 18
1 osoba
Klein Wolf, kupiec, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 20. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Burghardtgasse nr 19, m. 24
2 osoby
Lichnowska Emilia, nauczycielka, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Wiedeń, XVII. dzielnica, Ortliebgasse nr 48
3 osoby
Liebergall Uscher, kupiec, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 6. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Burghardtgasse nr 19, m. 6
5 osób
Malicki Mieczysław, naczelnik Sądu, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 26. IX. 1914
wojenny adres: Wiedeń, VI. dzielnica, Engelgasse nr 2, III., m. 26
2 osoby
Pudles Wilhelm, Dr, kandydat adwokacki, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Wiedeń, XIII. dzielnica, Gründorfgasse nr 24
4 osoby
Rager Izydor, Dr, lekarz, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 9. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, XX. dzielnica, Bäuerlegasse nr 22, m. 15
5 osób
Tobolka Zygmunt, oficjalista podatkowy, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 17. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, VII. dzielnica, Neustiftgasse nr 102, m. 24
1 osoba
Wolaniuk Dmytro, rolnik, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 3. VII. 1914 (czy nie błąd w druku?)
wojenny adres: Wiedeń, IX. dzielnica, Felsgasse nr 7, m. 10.
1 osoba
Zobaj Filip, służący, Załoźce
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 1. VII. 1914 (czy nie błąd w druku?)
wojenny adres: Baden, Kaiser Franz Josef-Ring nr 25
1 osoba
Z MILNA:
1 rodzina, razem 6 osób
Tisser Emanuel Jakób, urzędnik prywatny, Milno
data opuszczenia miejsca zamieszkania: 23. VIII. 1914
wojenny adres: Wiedeń, V. dzielnica, Ramperstorffergasse nr 16, m. 26
6 osób
Z RATYSZCZA:
1 samotny uchodźca
Kubrycht Bronisław, kierownik szkoły, Ratyszcze
data opuszczenia miejsca zamieszkania: - (nie podana)
wojenny adres: Dube, l. 14, Morawy
1 osoba