mały słownik gwary kresowej
Dodane przez Remek dnia Kwietnia 30 2007 03:04:51
Gwara kresowa okolic Bzowicy i Trościańca Wielkiego
Spisał z pamięci Henryk Śliwa, Lwowianin, który w latach 1942-1944
mieszkał we wsi Bzowica w domu swego dziadka Jana Dajczaka Halaburdy



a woo tutaj (np. "- Gdzie leży nóż? - A wo, tuwo")
bałabuchbułka drożdżowa niesłodka pieczona na okres Nowego Roku dla częstowania dzieci, które chodziły z życzeniami - szczodrowaniem
bambeteldrewniana ława do siedzenia, a po rozsunięciu siedziska łóżko do spania
baniaczekmetalowy kubek
bihmeprzysięga, potwierdzenie, przekonanie kogoś, że mówi się prawdę
bodakoset
brahapozostałość po odparowaniu alkoholu z zacieru
bucimna niby, na żarty
bunguspirytus
całuszkapiętka, pierwsza i ostatnia kromka chleba z bochenka
cedyłkocedzak do mleka z tkaniny
chlipaćpłakać, szlochać po kryjomu
choptatrawa
chrobakrobak, glizda
chudobazwierzyna - inwentarz
czeladźrodzina
czuchraćdługotrwałe drapanie
ćwachgwóźdź
dornikprzebijak ślusarski
dryhle(także studzinina) - galareta z nóżek
drzewkochoinka bożonarodzeniowa
ducacielę, jagnię uderza mordą o wymię w czasie ssania
dućdmuchać
duldaksmoczek
dziaduchsłoma na podłodze w okresie Bożego Narodzenia
dżagankilof, oskard
europlansamolot
fanachorągiew
fecaonuca, owijka
ferflaszamanierka - metalowa butelka
frojmychakobieta nie dbająca o siebie, źle ubrana - niechlujna, brudna
furawóz konny
gościniecdroga główna od miejscowości do miejscowości
gradustermometr, stopień Celsjusza
gudzwęzeł na sznurku (nie do rozwiązania)
gwerkarabin
gzić sięzachowanie zwierząt podczas rui
halawanie zasiany plac w zbożu
halukaćnawoływać, np. do wstawania
harmider(także rajwach) gwar, hałas
hettam - gdzieś (np. "idź het" - idź sobie)
hreczkagryka
hryckalszpadel
hubygrzyby
hurdziwarczy, np. motor
hurmagrupa
hyczkanać rośliny
hylakakonar, gałąź
juszkawywar z suszonych owoców, sama woda z barszczu, zupy
kaczanogryzek z owocu lub głąb z kapusty
kanonarmata
kapszukwysuszony pęcherz moczowy wieprza używany jako woreczek na tytoń
katapulaproca
katulaćtoczyć (np. "wóz się katula pod górę")
kidaćrzucać
kiernicastudnia o drewnianym szalunku - ocembrowaniu
kiszkakaszanka
kociubadługa żerdź zakończona poprzecznie deseczką do wygarniania żaru w piecu chlebowym
kołotuszkakwirlejka do rozdrabniania potraw
koromiesłonosidło 2 wiader na ramieniu
kosawarkocz
kucaćprzysiad
kuczachlewik, niska szopa
kuczyrawyktoś o kręconych włosach
kułakpięść
kuplaszeroki pas (wojskowy)
ligaćleżeć, położyć się
ładuszczakgarnek gliniany do mleka
łoszakźrebak, młody koń
maciurkażeńskie rośliny konopii
majzelprzecinak ślusarski
menelarzzłomiarz
mesztypółbuty męskie
miesiącksiężyc
miętkuszkaśrodkowa część kromki chleba, bez skórki
motuzeksznurek
mysziginowatygłupkowaty
mytkaścierka, zmywak do naczyń
na zdogońcepraca na szybkiego, na wyścigi
naduć siępogniewać, nie rozmawiać
narychtowaćnaprawić
niezdałychorowity, słaby, rzecz nieprzydatna
niuchaćwąchać
nużdawieloznaczne; np. "na nużdę ci to?" - "po co ci to?"; "nużda ciężka z bachorami" - "co za niedobre dzieci"
oj to tamlekceważąco: coś takiego, wielkie rzeczy
paciorekkoralik; paciorki to korale
paciukopas - świnia
palicalaska do podpierania się
papendekielkarton, papier na karton
parkoczeodgłos gotującej się kaszy, ziemniaków
podołekpojemnik zrobiony z fartucha do zbierania owoców, grzybów, czegoś naprędce gdy brak siatki czy koszyka
podpałekplacek wypiekany z ciasta chlebowego przed pieczeniem chleba, na skraju paleniska od płomienia nagrzewanego pieca, stąd nazwa tego placka
pomaścićposmarować chleb
potaszproszek do pieczenia (soda oczyszczona)
potoczyćwypłukać, np. kubek wodą
półkopekstóg zboża z kilkunastu snopków w polu
pranikdeska z rączką do prania - uderzania mokrego zwiniętego w rolkę prania
przyczynekdokładka do porcji obiadu, do wagi itp.
puczkaczubek palca (miara, np. szczypta soli)
pularesportmonetka
putniawiadro
pypkasutek
rabankipiegi
radyrkagumka do ścierania ołówka
rajwach(także harmider) gwar, hałas
ryhaćkaszleć
rzemykpasek do spodni
samogonkagorzałka, bimber, wódka swojej roboty
sapamotyka
sinykolor niebieski
skałkazadra z deski
słychaćczuć; np. psucia się potrawy - "już tą szynkę słychać"
smażenicajajecznica
sparżnyłakomy
studzinina(także dryhle) - galareta z nóżek
swachaswatka
swarzyć siękłócić się
szarawaryobszerne spodnie
szczodrowanieżyczenia noworoczne
szkarałupaskorupka z jajka lub orzecha
szkrabaćdrapać
szkrabystare buty
szlijkiszelki do spodni
szmiragęsty ciemny smar do wozów
sztanyspodnie, rajtki do butów z cholewami
sztrekakolej
szyfstatek
ścilsufit, często drewniany
ślabizowaćsłabo czytać
tuj tujza chwilę (np. "tuj tuj by go złapał")
tumanźle uczący się
tyćkomalutko, troszeczkę
weretopłachta - plandeka z płótna własnej roboty do noszenia trawy, słomy, liści itp.
wiechećwkładka do butów (ze słomy)
wyszynkrestauracja z wódką
wżeto już
za pazuchąpod pachą
zabagaćzachciewać
zabełtaća) zamieszać w naczyniu, np. zsiadłe mleko; b) komuś zawrócić w głowie - np. chłopak pannie, oszust kupującemu
zabućko (wymawiane też "zabutiko") zapominalski
zaparpaćzagrzebać
zapaskafartuch
zapraszkasos, zaklepka
zaprzećzamknąć, np. drzwi
zaszportać siępotknąć się
zaścigaćzapinać, np. guziki w spodniach
zazulabiedronka
zbawićzepsuć, zniszczyć np. źle dobrane dwa kolory farb - to "zbawiona farba", do wyrzucenia
zhurdzićzwarzyć (np. "mleko się zhurdziło" - zwarzyło)
żmiakaćprać w ręku
żminkamiara - tyle, ile zmieści się w jednej dłoni, np. jagód